Sąvoka
Komandiruotė – darbuotojo išvykimas iš nuolatinės darbo vietos atlikti darbo funkcijų, tarnybinio pavedimo ar kelti kvalifikacijos (plačiau: VMI).
Dažniausiai tai yra kelių dienų darbuotojo išvykimas iš savo darbo vietos turint aiškius tikslus, kaip tai didins įmonės pelną ir vykdys įmonės prisiimtus įsipareigojimus trečiosioms šalims.
Įmonės yra suinteresuotos darbuotojo kelionę laikyti komandiruote, nes jos metu darbuotojui kompensuotos kelionės ir apgyvendinimo išlaidos nėra apmokestinamos GPM ir Sodros mokesčiais.
Komandiruotės metu darbdavys taip pat moka dienpinigius, kurie daugumai darbuotojų taip pat būna neapmokestinami. Kai kuriose srityse, pvz.: transportavimo paslaugų įmonėse, taip be mokesčių yra išmokama didelė dalis darbuotojo pajamų.
Nuolatinė darbo vieta
Į komandiruotę siunčiamas darbuotojas turi turėti nuolatinę darbo vietą. Jei darbuotojo nuolatinė darbo vieta yra ten, kur jis siunčiamas į komandiruotę (pvz.: dirba statybos aikštelėse Švedijoje), tai yra ne komandiruotė, o įprastas darbas užsienyje.
Tokiu atveju Lietuvos įmonė turi įsiregistruoti darbdaviu toje šalyje ir mokėti tos šalies mokesčius, o ne Sodros mokesčius Lietuvoje.
Darbo funkcijos
Į komandiruotę siunčiamas darbuotojas turi atlikti tokias darbo funkcijas, kurių negali atlikti savo nuolatinėje darbo vietoje, pvz.: atlikti garantinį parduoto įrenginio remontą kliento gamykloje.
Jei darbuotojas atlieka įprastas darbo funkcijas, kurias galėtų atlikti ir savo nuolatinėje darbo vietoje, tai yra nuotolinis darbas.
Kas nėra komandiruotė?
Dažniausi požymiai, rodantys, kad darbuotojo išvykimas nėra komandiruotė:
- Darbuotojas 180 dienų dirba toje pačioje darbo vietoje užsienyje, o paskui 185 dienoms rotuojamas į darbo vietą Lietuvoje. Tai buvo labai populiarus fiktyvių komandiruočių įforminimo būdas bandant išvengti įdarbinimo mokesčių Skandinavijoje ir Vokietijoje.
- Į ilgą komandiruotę siunčiama didelė žmonių grupė. Jei į komandiruotę siunčiami visi biuro darbuotojai, tai yra darbostogos, o ne komandiruotė. Kiekvienas darbuotojas į komandiruotę siunčiamas individualiai, todėl kiekvienam darbuotojui turi būti pagrįsta kiekviena komandiruotės diena: kokias darbo funkcijas, kurių negali atlikti savo darbo vietoje, jis ten atlieka.
- Darbuotojas savaitei ar ilgiau siunčiamas į atostogų šalį. Tai yra arba darbdavio dovanotos atostogos, arba nuotolinis darbas.
Vis daugiau atvejų VMI vertina, kad išvyka nėra komandiruotė, kad darbuotojui išmokėti dienpinigiai yra atlyginimas, o kompensuotos kelionės ir apgyvendinimo išlaidos yra pajamos natūra.
Ar išlaidos yra leidžiami atskaitymai?
Darbdaviai gali siųsti darbuotojus į bet kokias keliones, mokėti bet kokius priedus ir teikti bet kokias dovanas. Jei tai yra darbuotojų motyvacinės sistemos dalis, šios išmokos yra apmokestinamos kaip atlyginimas – GPM ir Sodros mokesčiais. Tuomet išmokos ir mokesčiai yra leidžiami atskaitymai ir mažina mokėtiną pelno mokestį.
Jei tokios dovanos nedidina įmonės pelno (nėra motyvacinės sistemos dalis), tai gali būti laikoma neleidžiamais atskaitymais ir nuo šių dovanų reikės mokėti pelno mokestį. Jei tokios dovanos skiriamos ne visiems darbuotojams ir nėra aiškūs atrankos kriterijai, tai gali būti laikoma darbuotojų diskriminavimu.